Termin: 15.10.2025, godz. 17.30

Miejsce wydarzenia: NCK — Ratusz Staromiejski, Sala Mieszczańska

Wstęp: wolny

Udogodnienia: pętla indukcyjna

Dzisiejsza gdańska dzielnica Strzyża swoją nazwę zawdzięcza potokowi, który od wieków płynie przez te tereny. Już w 1188 roku został on wspomniany w przywileju nadanym cystersom oliwskim przez księcia – zezwolono im wówczas na zakładanie młynów wzdłuż jego brzegów. W dawnych językach słowiańskich „Striza” oznaczała wstęgę lub smugę – jakby natura sama podpowiedziała nazwę temu malowniczemu strumieniowi.

Po II wojnie światowej dzielnica została przejściowo przemianowana na „Bystrzec nr 1”, jednak historyczna nazwa Strzyża pozostała żywa i przetrwała do dziś.

Od XVI wieku potok Strzyża był osią życia – to właśnie wzdłuż jego nurtu, od 1570 roku, powstało aż 11 młynów, przy których swoje letnie rezydencje – tzw. dwory – budowali najzamożniejsi gdańszczanie: Uphagenowie, Wejherowie, Schachmannowie, Sułkowscy, Grudzińscy, Przebendowscy. Tych dworów było dziewięć, a każdy miał swoją niepowtarzalną historię.

Szczególnie wyróżniał się tzw. II Dwór, należący do armatora Franciszka Rottenburga. Tak piękny, że sam Daniel Chodowiecki, znany artysta, poświęcił mu swój zachwyt w opisach. Dwór ten zdobiły rzeźby autorstwa wybitnego gdańskiego twórcy – Johanna Heinricha Meissnera.

Niestety, Strzyża nie ominęła zawierucha historii – dzielnica mocno ucierpiała podczas wojen napoleońskich. Na początku XX wieku, w 1902 roku, większą jej część zajęły koszary huzarów gwardyjskich. To właśnie tutaj, w jednej z najbardziej reprezentacyjnych willi, mieszkał feldmarszałek August von Mackensen – honorowy obywatel Gdańska i jedna z ikon niemieckiego wojska tamtych czasów.

Strzyża to dzielnica, której historia splata się z historią Gdańska – pełna zapomnianych dworów, dawnych młynów i opowieści, które warto przypomnieć. Zapraszamy na wydarzenie, które przywróci pamięć o tym wyjątkowym miejscu!

Od początku 2025 r. odświeżyliśmy formułę zapisu wykładów i zamieszczamy na naszych stronach tzw. sketchnoting, który ilustruje i opisuje Natalia Mikołajek vel Jadźka Rysuje. Są to graficzne notatki z każdego wykładu. Znajdziesz je wszystkie TUTAJ oraz w postach na Facebooku, po każdym z wykładzie.  

Zobacz inne wykłady profesora: 

➡️ Sławni ludzie z Pomorza

➡️ Gdańsk i Europa 

➡️ Jubileusz prof. Andrzeja Januszajtisa